Historia kopalni Reden w Dąbrowie (wówczas jeszcze nie Górniczej) zaczyna się w roku 1785, kiedy w lesie Radochą zwanym odkryto węgiel (wg legendy przypadkiem przez pasterzy, którym kamienie użyte do obłożenia ogniska znienacka zaczęły się palić znacznie mocniej niż samo ognisko). Pierwsze próby wydobycia (odkrywkowego) zostały podjęte rok później przez mieszczan będzińskich, jednak nie były szczególnie imponujące - wydobywano głównie na potrzeby własne, ew. okolicznych kuźni.
Po III rozbiorze Polski, kiedy ziemie te przeszły pod panowanie pruskie, kopalnia została w 1796 roku przejęta przez Urząd Górniczo-Hutniczy w Tarnowskich Górach i nazwana kopalnią Reden (druga, bardziej dla mnie prawdopodobna wersja mówi, że pruska kopalnia Reden nie była dokładnie w tym samym miejscu, co wcześniejsza odkrywka, którą niektóre źródła lokalizują na obszarze pomiędzy dzisiejszymi ulicami Kościuszki i 3 Maja - czyli nieco na zachód od Redenu). Około 1798 roku kopalnia prowadziła już eksploatację podziemną - powstał w niej szyb upadowy i sztolnia odwadniająca (nazwana później sztolnią Ullmana). Od 1807 roku ziemia dąbrowska stała się częścią Księstwa Warszawskiego, zaś kopalnia Reden trafiła w ręce napoleońskiego marszałka Jeana Lannes de Montebello, jednak po jego śmierci w 1809 roku, już w 1812 roku należącego wcześniej do niego majątki zostały przejęte przez skarb państwa za zaległości podatkowe.
W 1824 roku przedłużono do dwóch kilometrów sztolnię, prowadzącą do szybu wodnego, gdzie zainstalowano parową maszynę pompującą wodę. Woda płynęła dalej otwartym kanałem wzdłuż dzisiejszej ulicy 3 Maja i dalej aż do kanału Huty Bankowej (połączonego z Czarną Przemszą), sam szyb był na rogu dzisiejszych ulic 3 Maja i Bandrowskiego, na jego fundamentach w 1895 roku wybudowano istniejący do dziś budynek Resursy (podobno w jego piwnicach zachowały się jakieś ślady po szybie, jednak nie udało mi się tego na razie potwierdzić).
W 1826 roku w kopalni pracowało 306 robotników, co stanowiło blisko połowę wszystkich górników w Zagłębiu Dąbrowskim, wydobycie zakładu wynosiło ok. 45% zagłębiowskiego wydobycia.
W latach 30. XIX wieku zgłębiono dwa nowe szyby - Józef (pionowy) i Maria (pochyły).
Kopalnia była połączona z pobliską Hutą Bankową zaprojektowaną przez Filipa Girarde'a (tego od Żyrardowa), a wybudowaną w latach 1833-40 kolejką, początkowo konną, później parową.
W XIX wieku kopalnię trapiły częste i długotrwałe pożary, z którymi zazwyczaj walczono zatapiając wyrobiska. Pożary takie miały miejsce m.in. w 1846 roku (w szybie i na powierzchni), 1851 roku (po nim do roku 1853 kopalnia była unieruchomiona), 1860 (podziemny), trwający sześć lat pożar w latach 1865-1871, po którym kopalnię zatopiono, zapewne na krótko, bo już w 1875 roku wybuchł kolejny pożar. Po nim kopalnia była nieczynna aż do 1893 roku. W 1891 roku skarb państwa wydzierżawił kopalnię spółce Szewcow, Derwiz, Pomerancew, którzy w latach 1893-1895 próbowali wznowić wydobycie, jednak z mizernym skutkiem. W 1897 roku oddali oni dzierżawę kopalni Francusko-Rosyjskiemu Towarzystwu Górniczemu (kontrolowanemu przez tych samym inwestorów co prowadząca kopalnie Paryż i Koszelew spółka TFW) - w skrócie TFR. W 1898 roku wydrążono szyb Reden II (co wskazuje na wcześniejsze powstanie szybu Reden I - niestety nie znalazłem nigdzie wzmianki o nim, domyślam się natomiast jego lokalizacji), a od 1899 roku wznowiono wydobycie.
Kopalnia początkowo stosowała wydobycie na zawał, potem od 1904 roku na suchą podsadzkę, a od 1911 roku wprowadzono podsadzkę płynną (zamułkę), szyb powietrzno-zamułkowy znajdował się na wschód od dzisiejszej superjednostki, dochodziła do niego napowietrzna kolejka linowa z piaskowni na Świerczynie (na północ od Strzemieszyc Wielkich), której ślady w postaci fundamentów podpór zachowały się do dziś.
W okresie międzywojennym zmodernizowano kopalnię, pogłębiając szyb Reden II do 200 metrów, na szybie powietrzno-zamułkowym zabudowano wentylator tłoczący. W 1923 roku kolejny pożar - zginęło w nim 38 osób. W 1925 roku nazwa właściciela zmieniła się na Francusko-Polskie Towarzystwo Górnicze (TFP). Z powodu kryzysu kopalnia została unieruchomiona w 1934 roku, następnie w 1935 roku wybuchł w niej kolejny poważny pożar, który ostatecznie unieruchomił kopalnię - została po zaledwie kilku dniach zatopiona. Podjęto jeszcze próbę wznowienia wydobycie w 1936 roku, jednak nie zakończyła się ona powodzeniem.
Po II wojnie światowej kopalnię włączono do KWK Generał Zawadzki, zaś jej odkrywkę już od lat 30. zasypywano żużlem z pobliskiej Huty Bankowej, z którą nadal była połączona torami. W okresie PRL zrekultywowano odkrywkę, tworząc na jej terenie Park Hallera. Dwukrotnie próbowano rozpocząć ponownie eksploatację obszaru Redenu (wyrobiska Zawadzkiego i Redenu dzielił zaledwie kilkudziesięciometrowy filar graniczny), jednak próby te kończyły się każdorazowo wypadkami - po rozpoczęciu eksploatacji w 1968 roku, w 1969 roku wdarcie się wody i szlamu z osadnika Jadwiga II uwięziło ponad 100 górników (głównie właśnie w rejonie starych redenowskich zrobów), w latach 1989-1990 podjęto kolejną próbę, jednak znów zdarzył się wypadek, we którym jedna osoba zginęła. Kolejnych prób już nie było (m.in. z powodu decyzji o zamknięciu kopalni Paryż).
Opracowane na podstawie Jerzy Jaros et al. "Kopalnia Generał Zawadzki [1785-1985]", ŚIN 1985; Stefan Bielecki "Kopalnie węgla kamiennego w Dąbrowie Górniczej (1785-1995) TPDG 2008 oraz map górniczych.
Przy kopiowaniu proszę o podanie forum jako źródła.
Trochę starych map - rosyjska z początku XX wieku, widać na niej (oznaczone jako 'stare', więc zapewne już nieczynne) szyby Józef i Tomasz oraz kopalnię Szuman:
Mapa bez daty, ale skoro w nazwie towarzystwa jest 'Polskie' - musi być najwcześniej z 1925 roku. Widoczne szyby powietrzno-zamułkowy, Reden II i Tomasz (po kliknięciu w mapę otworzy się duża, ok. 3 MB)
Zbliżenia z powyższej mapy, szyb powietrzno-zamułkowy (widać kościół Matki Boskiej Anielskiej):
Szyby Reden II i Tomasz:
Mapa z lipca 1935 (czyli moment ostatecznego zamknięcia kopalni), widoczny na niej szyb Zygmunt należał do kopalni Nadreden (prowadzonej również przez TFR/TFP)
Zamieszczona w książce Bieleckiego mapa - rekonstrukcja, znajduje się na niej nie będący na innych mapach szyb Florian oraz szyby Reden II i powietrzno-zamułkowy
Trochę starych zdjęć:
Odkrywka kopalni Reden, w centrum widoczny kościół Św. Aleksandra (rozbudowany potem do bazyliki MBA), po lewej kolejka z kopalni Mortimer na stację DŻID. Później częściowo jej śladem zapewne szła kolejka z piaskiem do szybu powietrzno-zamułkowego (fot. Arnold Vielrose, ok. 1890r.).
Szyb wodny (fot. Arnold Vielrose, ok. 1890r.)
Ze zbiorów Muzeum Miejskiego "Sztygarka" w Dąbrowie Górniczej (to zdjęcie w książce Mariana Kantora-Mirskiego podpisane jest "fot. Stanisław Doktorowicz-Hrebnicki"):
Widok na odkrywkę Redenu, Hutę Bankową i dworzec DŻID
Pocztówka (wyd. K. Kostrzeński, Dąbrowa Górnicza, ale to samo zdjęcie było również na pocztówce wydanej przez Żmigroda), około 1910 roku.
Kopalnia z daleka (NAC):
Płuczka (NAC):
Zdjęcia z pożaru kopalni w 1935 roku (pierwsze z dąbrowskiego Muzeum, reszta z NAC):
Od lewej płuczka, sortownia (za nią wieża #Reden II), waga.
Na ostatnim zdjęciu widać wagonik kolejki piaskowej, tak wyglądały jej fragmenty (zdjęcia z Forum Mieszkańców Dąbrowy Górniczej, na pierwszym w tle huta cynku Konstanty, na drugim widać zabezpieczenia chroniące przebiegającą dołem ulicę przez rozsypywaniem zawartości - zapewne rejon skrzyżowania dzisiejszych ulic Wojska Polskiego i Starocmentarnej ewentualnie przejazd nad dzisiejszą ulicą 11 Listopada w rejonie cmentarza)
Kolejka wywożąca żużel z Huty Bankowej - jak widać istniał już Pałac Kultury Zagłębia:
Mam nadzieję, że Andrzej dorzuci zdjęcie parku w okresie powstawania i pocztówkę ukazującą kopalnię z innej strony, tudzież zdjęcia pozostałości szybu powietrzno-zamułkowego (też mam trochę zdjęć pokazujących jak dzisiaj wyglądają okolice, w których były szyby).
510 to Pochhammer, 509 Reden 507 Heinitz 506 Pelagia 504 schuckmann 501 einsiedel. Tak na marginesie - wiecie że dyrektorami Guido sa dawni pracownicy UM w Dąbrowie Górniczej ?